Kalıp, beton ve betonarme elemanlar inşa edilirken projedeki biçim de durması için meydana getirilen sistemlerdir. Betonarme bir yapıda kaba inşaat maliyetinin yaklaşık olarak %45 işçilik, %55 malzeme maliyetidir. Kalıbın işçilik maliyeti ise toplam işçilik maliyetinin yarısına civarındadır.

• Tahta kalıp ve Ahşap kalıp levhaları
• Saç kalıp levhaları
• Beton içinde bırakılan kalıplar
• Tünel kalıp
• Fiberglas kalıp levhaları
• Kayar kalıp
• Kalıp kirişi

Fabrika inşaatı tek aşamadan oluşan bir durum değildir. Kendi içerisinde kullanım amacı ve diğer yasalar gereği belirli aşamalara sahiptir. Bu aşamalarda mimari yapı projeleri içerisinde yer alan idari bina, ana fabrika binası, montaj atölyeleri, malzeme depoları, yemekhane, su deposu, trafo merkezi binası, hammadde, yedek parça stok ambarı, otopark, sığınak ve işçi lojmanları gibi bölümler yer almaktadır. Tüm bu bölümler herhangi bir malzeme eksikliği olmadan tamamen olması gerektiği gibi yapılmalı ve tüm işlemler yapıldıktan sonra çalışanlara açılmalıdır.

Yüzey hazırlığı zemin betonunun cinsine göre değişmektedir. Endüstriyel tesisler, depolar, yollar, otoparklar ve diğer tesisler özelliklerine göre farklı kullanım amaçlarına sahiptirler. Beton kalınlığı, betonun cinsi, içerisindeki demir donatı miktarı ve eğimleri dikkate alınarak tasarımı yapılır. Uygulamaya geçmeden önce saha betonu alt dolgusu uygun dolgu malzemesi ile proje kotuna kadar kademeler halinde sıkıştırılarak getirilir. Toprak zemine oturan saha betonu beton içerisindeki suyun emilmesini önlemek amacıyla naylon branda uygulaması yapılır. Beton zemine oturan saha betonu ise mevcut beton yüzeyinde kir, toz, yağ vb. parçacıklarından temizlenerek imalatlara devam edilir. Beton dökümüne başlamadan önce ano yerleri belirlenir. Ano vazifesi görecek çelik kalıplar ölçüm yapılarak proje kotuna göre konulur. Yapısal derzler ve demir donatı için gerekli düzenlemeler yapılır. Çelik hasır donatı proje ve bindirme payı dikkate alınarak yerleştirilir. Çift kat serilmesi halinde sehpa ile paspayı kontrol edilerek yerleştirilir.

• Hafriyat Aplikasyonu: Arazi üzerine mimari projesine uygun olarak ve harita mühendisi tarafından getirilen koordinatlar eşliğinde hafriyat aplikasyonu yapılır


• Hafriyat: Aplikasyona göre hafriyat yapılır. Bunun için zemine uygun iş makinaları seçilir. Bu arazide 24 tonluk, kırıcılı ekskavatör kullanıldı.


• Hafriyatın nakliyesi: Hafriyattan çıkan moloz ve kayalar, kamyonara yüklenip belediyenin gösterdiği alanlara atılır.


• Temel altı mıcır ve drenaj işleri: Hafriyatı yapılmış zemin üzerindeki kaba toprak sıyrılarak mıcır ile tesviye yapılır. Mıcır içinde drenaj için özel drenaj boruları döşenir. Drenaj borularının yeraltı sularını tahliye edebilmesi için eğimlerine dikkat edilir. Bu işlemi düzgün yapabilmek için mıcır kalınlığının 18 cm den daha az olmaması gerekir.


• Mıcır tesviyesi ve temel altı grobeton: Serilen mıcır tesviye edilir. Mıcırın etrafına nivo ile teraziye alınmış kalıplar yerleştirilerek grobeton dökümüne başlanır. Grobeton kalınlığı 10 cm olmalıdır. Grobetonun drenaj borularını tıkamaması için drenaj borularının nasıl örtüldüğüne dikkat edin.


• Radye temel altı izolasyon hazırlıkları: Radye temel yapımı öncesinde, temel altı bohçalama yalıtımını yapabilemk ve temel yanlarının yalıtımı ile temel kalıbını aynı anda oluşturabilmek için temel sınırlarına tuğla ile kalıp/duvar örülür. Bu duvarın ölçüleri radye temel sınırlarına göre tespit edilir. Yüksekliği de radye temel kalınlığından 5-6 cm yüksek olur. Bu 5-6 cm fazlalık izolasyon koruma betonu için gereklidir.


• Temel altı bohçalama yalıtım ve koruma betonu: Radye temel altında kalacak olan bohçalama yalıtımı membran türü yalıtım malzemesi ile yapılır ve üzerine 5 cm koruma betonu atılır. Koruma betonu, radye temel imalatı sırasında demir döşenirken yalıtımın zedelenmesini önler.


• Radye temel demirlerinin döşenmesi:Statik projesine uygun biçimde temel demirleri döşenir. Demir altı paspayları konur. Bu paspaylarının temelde 5 cm olması gerekir. Demir aralarından, faraday kafesi sağlamak ve statik elektrik yükünü deşarj edebilmek için galvaniz şeritler geçirilir.


• Temel betonu dökülmesi:Statik projede belirlenen beton sınıfına göre getirilen beton, betona su katmadan, gerekirse akışkanlaştırıcı ile takviye edilerek dökülür. betonun kalıba iyi yerleşmesi ve boşluk oluşturmaması için mutlaka vibratör kullanılmalıdır. Vibratör işi bilinçli elemanlara teslim edilir ve döküm boyunca çalıştırılır.


• Subasman perdelerinin imali:Radye temel ile subasman kotu arasında imal edilecek olan subasman perdelerinin demir, kalıp ve beton işleri tamamlanır.


• Dolgu ve sıkıştırma:Subasman perdelerinin içinde kalan boşluğa uygun malzeme ile yapılan dolgular, daha sonra boşluk yaratmaması için kompaktörlü sıkıştırma öncesinde suya doyurulması gerekir.


• Kompaktörlü sıkıştırma:Yaklaşık %20 nem oranına ulaşmış olan dolgunun kompaktörle sıkıştırılır.


• Subasman kotu hasır demirli grobeton:Sıkıştırılmış dolgu üzerine pis su tesisatı gibi altyapı imalatları tamamlandıktan sonra, mıcır serilir. Bu mıcırın görevi, grobeton ile dolgu malzemesi arasında bir katman oluşturarak betonu ve hasır demiri korumaktır. Serilen mıcır üzerine 8-12 cm kalınlığında (projede öngörülen sınıfta) beton dökülür. Bu uygulamada dökülen beton sınıfı C25 dir. Dolgu üzerine yapılan grobetonun kalitesiz olmasının, ilerde taban çökmesi gibi sıkıntılara yol açabileceği bilinmelidir.


• Hasırlı grobeton dökümü:Subasman perdelerinin bitiş kotunun ve üst kenarlarının düzgün olmasının önemi bu fotoğrafta anlaşılmaktadır. Grobeton tesviyesinin kolaylığı ve doğruluğu için bu tür püf noktalarına önceden dikkat etmek gerekir. Perdelerin kotunun grobeton kotundan aşağıda olması durumunda kolon filizlerinin arasında grobeton girmesi ve ilave bir katman oluşturması statik açıdan tehlikelidir.


• Asmolen sistem tabliye kalıbı:Beton dökümüne hazırlanan tabliye kalıbı görüntüsü. Kalıp destekleri, asmolenlerin düzeni, kolonların demir filizleri ve kalıp dikmelerinin sıklığı görülmektedir. Beton atılırken vibratör kullanan ekibin tereddütsüz çalışabilmesi için kalıp takviyelerinin güçlü olması gerekmektedir. Aksi halde vibrasyondan tasarruf etmeye çalışılır ve statik zayıflıklar hatta tehlikeli boşluklar oluşabilir.


• Kolon kalıbı:Kolon ve tabliye kalıplarının yapılması sırasında kullanılacak malzemenin temiz, düzgün ve sağlam olması önemlidir. Taze betonun kalıp yüzeylerine uyguladığı basınç kimi noktalarda kolayca onlarca tona kadar yükselebilir. Bu nedenle kalıp imalatında kullanılacak olan malzemenin sağlamlığı ve düzgünlüğünün yanı sıra, desteklerinin güçlü olmasına dikkat edilmeli, demir donatıların düzgünlüğü sağlanmalı ve kalıbın her yüzeyine paspayları mutlaka konmalıdır. Kolon, tabliye, temel gibi değişik imalatların paspayı malzemeleri birbirinden farklı olduğu bilinmeli ve doğru yerde, doğru paspayı kullanılmalıdır. Paspayı kullanılmayan betonarme imalatlar korozyona davetiye çıkarmıştır.


• Beton dökülmesine hazırlanmış olan kalıp:Kalıp, demir ve asmolen imalatı tamamlandıktan sonra son kontroller yapılır ve imalat sırasında hizası bozulmuş olan asmolenler düzeltilir.


• Tabliye betonu dökülmesi:Statik projede belirlenen beton sınıfına göre getirilen beton, betona su katmadan, gerekirse akışkanlaştırıcı ile takviye edilerek dökülür. Betonun kalıba iyi yerleşmesi ve boşluk oluşturmaması için mutlaka vibratör kullanılmalıdır. Vibratör işi bilinçli elemanlara teslim edilir ve döküm boyunca çalıştırılır. İşlem boyunca asmolen sıralarının bozulmamasına dikkat edilir. Önce ana kiriş ve asmolen kirişleri dökülür, vibratörle sıkıştırılır. Daha sonra tabliye betonu dökülür ve tekrar vibratörle sıkıştırılması ve kiriş betonları ile kaynaşması sağlanır. Beton dökümü sırasında hiçbir noktada soğuk derz oluşmaması için beton katmanları arasındaki sürelere dikkat edilir. Betonun uzak noktalardan gelmesi durumunda çeşitli katkılardan destek alınabileceği gibi özel noktaların bağlantısını güçlendirmek için epoksi esaslı kimyasalların kullanılması durumuna karşı tedarikli olmak gerekmektedir.


• Teras tabliyesinin betona hazır hali:Teras tabliye kalıbı hazırlanırken, tabliye betonu üst kotu hizasına çakılmış olan çıtanın sebebi, parapet duvarlarının eklerinin görülmesine engel olmaktır. Bu imalatta parapet duvarı için filiz bırakılmış ve parapet kalıbı ile tabliye kalıbının tek parça olması tercih edilmiştir.


• Teras ve parapet betonunun bitmiş hali:Parapet malzemesi olarak betonarme tercih edilmesinin avantajlarını göz ardı etmemek gerekir. Sağlamlık, detay kolaylığı ve ilerde çanak anten vb uygulamalar için yalıtım kolaylığı sağlaması bakımından parapet duvarlarında beton kullanılması uygun olacaktır. Teras üzerine dökülen tesviye betonları ile izolasyon koruma betonlarının genleşmelerinin, betonarme olmayan parapetleri itekleyerek çatlattığı ve bu nedenle yalıtımları bozarak tamiri pahalı sorunlar çıkardığı bilinmektedir.


• Tuğla duvar imalatları:Betonarmesi tamamlanmış binanın projesine uygun şekilde, tuğla duvar aplikasyonu yapılır. Bu aplikasyon sırasında binanın dış duvar hizalarının temelden çatıya kadar tek doğrultuda olması sağlanmalıdır. Bu sayede betonarme imalatta oluşabilecek ufak sapmalardan dolayı gereksiz kalınlıkta sıva yapılması önlenmiş, şakül ve terazi açısından kusursuz bir görünüm elde edilmiş olur. Bu şekilde (bütünsel olarak) planlanan bir duvar imalatı hem estetik başarı sağlar hem de ekonomik tasarruf getirir.


• Lentolar ve duvar üstü dolgular:Pencere üstü lentoların uzunluğu ile pencere eni arasındaki oranların doğru olması gerekmektedir. Tüm duvar imalatı bitirildikten sonra en üst sıranın üstünde kalan boşluklar sıva ile sıkı biçimde doldurulmalıdır.


• İç duvarların örülmesi:İç mekan bölücü duvarların örülmesi aşamasında önce bir sıra tuğla duvar örülmeli, binanın teknik uygulama sorumluları ile proje müellifleri tarafından kontrol edilmeli ve yapı sahibinden de "olur" alınmalıdır. Yapılan bu onay ve olurlar sayesinde, sonradan oluşabilecek değişiklikleri önceden görmek ve kaynak israflarının önüne geçmek mümkün olacaktır.

Canlıların ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli yapı malzemeleri yapılan tesislere inşaat denmektedir. İnşaatlar bizleri olumsuz doğa koşullarından korumayı daha sağlıklı ve huzurlu bir yaşam sürdürmeyi amaçlayarak yapılmaktadır. Ayrıca, inşaatlar emniyetli, ekonomik, estetik ve fonksiyonel olmalıdır. İnşaatında kendi içinde süreci ve evresi vardır. İnşaa evrelerine göre yapı sınıfları, kaba inşaat ve ince inşaat olmak üzere ikiye ayrılırlar. Kaba inşaat, tuğla, demir, kireç, çimento, çakıl, kum vb. malzemeler ile yapının taşıyıcı betonarme ve dolgu duvarları yapılmış, tesisatları döşenmiş halidir. Yani, henüz iç sıvası bitmemiş, çerçeveleri takılmamış, aydınlatma sistemleri yapılmamış ve boyanmamış inşaat denmektedir. Duvarları boyanmamış bir inşat için de aynı şekli söyleyebiliriz. İnce inşaat, Bir yapıda kaba yapıdan sonra gelen ve sıva, boya, badana, yalıtım, temiz ve pis su tesisatı vb. işleri kapsayan ve kaba yapıyı örten uygulamalara ince yapı denir.

KABA İNŞAAT SÜRECİ

• Hafriyat
• Grobeton
• Demir Detayı
• Korozyon
• Mantolama
• Temel İzolasyonu
• Temel Drenajı
• Temek Elektrik Topraklaması
• Duvar İşleri; Gazbeton duvar veya tuğla duvar örülmesi

YAPIM MAKSATINA GÖRE İNŞAAT SINIFLARI

• Konaklama yapıları (otel vb.)
• Sağlık Yapıları (hastane vb.)
• Dini yapılar (Cami vb.)
• Ticaret yapıları (iş merkezi vb.)
• Sosyal yapılar (tiyatro, sinema vb.)
• Ulaştırma yapıları (yol, köprü vb.)
• Su yapıları (baraj vb.)
• Spor yapıları (stadyum vb.)
• Eğitim yapıları (okul vb.)
• Anıtlar
• Konutlar (ev, apartman vb.)
• Endüstri yapıları (fabrika vb.)